Het Ontstaan van de Lantaarnklok
De lantaarnklok is een van de vroegste vormen van mechanische klokken en werd ontwikkeld in de late middeleeuwen, rond de 15e en 16e eeuw. Dit type klok werd voornamelijk in Engeland, Frankrijk, Nederland en Italië geproduceerd en vormde de basis voor latere wand- en staande klokken.
1. Oorsprong en Ontwikkeling
- Mechanische uurwerken bestonden al in kerktorens sinds de 13e eeuw, maar waren groot en onpraktisch voor huishoudelijk gebruik.
- De lantaarnklok was een van de eerste kleine huisklokken met een gewichtsaandrijving en een slagwerk.
- De naam "lantaarnklok" komt vermoedelijk van de open constructie, die doet denken aan een lantaarn.
2. Kenmerken van Lantaarnklokken
A. Constructie en Uurwerk
- Een messing of ijzeren frame, vaak rechthoekig of vierkant.
- Het uurwerk bestond uit een spillegang met in de vroegste klokken een foliot-balans, wat zorgde voor een lage nauwkeurigheid (soms tot een uur afwijking per dag).
- Gewichten hingen aan lange touwen, vaak door het plafond of een gat in de tafel.
- Eenvoudige slagen op een bel, vaak elk heel en half uur.
B. Wijzerplaat en Slagwerk
- Aanvankelijk geen minutenwijzer, alleen een urenwijzer.
- De bel bevond zich bovenop de klok en sloeg de uren met een eenvoudig hamersysteem.
C. Bevestiging en Gebruik
- Werd meestal aan de muur gehangen, met de gewichten naar beneden hangend.
- Vaak gebruikt in kerken, kloosters en rijke huishoudens.
3. Verdere Ontwikkeling
- In de 17e eeuw werd de slinger (door Christiaan Huygens in 1656 uitgevonden) toegevoegd, wat de nauwkeurigheid aanzienlijk verbeterde.
- Lantaarnklokken evolueerden tot wandklokken en staande klokken, zoals de staartklok en de comtoise klok.
- Tegen de 18e eeuw raakten lantaarnklokken minder populair, maar bleven ze in gebruik als decoratieve en historische klokken.
Conclusie
De lantaarnklok was een belangrijke stap in de evolutie van mechanische klokken. Het markeerde de overgang van eenvoudige torenklokken naar preciezere huisklokken en legde de basis voor de latere ontwikkeling van staande klokken en pendules.